2012-12-15 ساعت 18:15
یکی از مشکلات جدی بسیاری از پناهجویان در آلمان وضعیت سکونتی آنها در هایم یا کمپ های پناهندگی می باشد. اسکان دهی پناهجویان مطابق فصل سوم قانون آئین دادرسی مراحل پناهندگی ((Asylverfahrensgesetz (AsylVfG)
به عهده هر ایالت سپرده شده است، که هر ایالت نیز مطابق قوانین داخلی خود چگونگی اجرای آنرا به عهده کمون یا شهرداری ها گذاشته است. سهمیه بندی و تقسیم پناهجویان در بین ایالت ها در سراسر کشور آلمان نیز بر اساس میزان جمعیت هر ایالت و مطابق یک سیستم کامپیوتری به نام "ایزی" (EASY) انجام می شود. (نقشه سهمیه بندی و تقسیم پناهجویان در ایالت های آلمان)
همچنین مطابق ماده 2 قانون تامین اجتماعی ویژه پناهجویان ((Asylbewerberleistungsgesetz (AsylbLG)، پناهجو موظف است در مرحله رسیدگی به درخواست پناهندگی اش در هایم های پناهندگی زندگی کند. از آنجا که مشخص نیست رسیدگی به درخواست پناهندگی چقدر طول می کشد، مدت زمانی که پناهجو زیر پوشش این قانون می ماند 48 ماه اعلام شده است. اما هر زمان که یک پناهجو قبولی پناهندگی خود را دریافت کند از زیر قانون ویژه پناهجویان خارج شده و اجازه دارد که شهر محل زندگی خود را انتخاب کرده و طبق قانون جدیدی که شامل او می شود، اجازه خواهد داشت که برای خود یا خانواده اش خانه شخصی جستجو کند.
اما اگر جواب درخواست پناهندگی به درازا بکشد، پناهجو موظف است تا پایان 48 ماه تعیین شده، در هایم بماند. یک پناهجو در طول مدت زندگی در هایم پناهندگی تنها تحت شرایط خاصی، از جمله به دلایل پزشکی، می تواند درخواست خانه شخصی دهد. و البته اداره "سوسیال" که در این مورد مسئولیت دارد، با این درخواست ها بسیار سختگیرانه برخورد کرده و به راحتی برای پناهجویان اجازه خانه شخصی صادر نمی کند.
وضعیت هایم های پناهندگی در همه جا یکسان نیست. برخی از شهر ها هایم های پناهندگی خوب و تمیز و مناسبی دارند. برخی از شهرها و کمون ها نیز اساسا هایم پناهندگی را برچیده و از همان اول به پناهجویان خانه شخصی میدهند. برخی دیگر از شهرداری ها نیز ترکیبی از هایم پناهندگی و خانه شخصی را بکار گرفته اند. اما برخی از شهرداری ها، بویژه در مناطق روستائی و یا شهرهائی که احزاب محافظه کار در آن قوی می باشند، از سیاستی به غایت غیر انسانی پیروی کرده و بدترین شرایط زیستی ممکن را برای پناهجویان ایجاد می کنند؛ هایم های کثیف، غیر بهداشتی، فاقد آب گرم و یا بطور مقطعی دارای آب گرم، فاقد شوفاژ یا بطور مقطعی دارای سیستم گرمائی، پرت و دور افتاده، به دور از ایستگاه اتوبوس و قطار، پر از جمعیت با ملیت های مختلفی که زبان مشترکی برای فهمیدن همدیگر ندارند. پناهجویانی که هر کدام به دلایل مختلف از کشور خود فرار کرده و به دلیل دوری از خانواده و کشور و فامیل زیر فشار روحی بوده و به دلیل نداشتن کار، کمبود پول، محدودیت اجازه تردد و مسافرت و ... چشم انداز مثبتی نسبت به وضعیت اقامتی خود نمی بینند. آنها به دلیل عدم آشنائی با زبان و قوانین آلمان و نیز به دلیل عدم آشنائی با حق و حقوق خود و به دلیل عدم دسترسی به مراکز مشاوره، سردرگم هستند و نمی دانند چکار باید کنند. در چنین شرایطی بازار شایعه داغ است و هر کسی چیزی می گوید. دانسته های افراد اغلب هیچ پایه معتبر و مطمعنی ندارد. در چنین اوضاعی پناهجویان ناچارند برای مدتی طولانی در محیطی تنگ، و اغلب با چندین نفر دیگر در یک اتاق، زندگی را بگذارنند. این وضعیت به سرعت موجب شکل گیری مشکلاتی بین ساکنین هایم با یکدیگر و بین افراد هم اتاقی و حتی بین افراد یک خانواده با همدیگر می شود. به همین دلیل ناراحتی های روحی همچون، عصبانیت، افسردگی، زود از کوره بیرون رفتن و پائین آمدن میزان صبر و تحمل در بین ساکنین چنین هایم هائی عمومیت دارد. گذشت زمان و نداشتن چشم انداز نسبت به تغییر شرایط سکونتی و بی خبری نسبت به آینده ی اقامتی این ناراحتی ها را تشدید کرده و در عده ای از پناهجویان موجب افسردگی شده و یا در عده ای دیگر موجب بروز درد و ناراحتی های های روان- تنی می گردد. دردهائی که با وجود آزمایشات متعدد و تعویض دکتر، هیچ منشاء جسمی برای آن یافت نمی شود و انرژی بسیار زیادی از فرد مبتلا می گیرد. ناراحتی های جسمی و روحی ای که حتی پس از دریافت قبولی پناهندگی یا اقامت، برای سال های سال، شرایط روحی، شخصیت فرد و رفتار او را کماکان تحت تاثیر قرار می دهد. در این میان کودکان و نوجوانان بسیار حساس تر بوده و میزان آسیب پذیری آنها بیشتر و عمیق تر است.
این وضعیت غیرانسانی در برخی از هایم های پناهندگی در آلمان امری اتفاقی نبوده یا حاصل اهمال این یا آن کارمند نمی باشد. این وضعیت در اساس حاصل یک خواست سیاسی می باشد که با برنامه مشخص، از طریق ایجاد شرایط سخت زندگی برای پناهجویان، این هدف را دنبال می کند که جلوی ورود بیشتر پناهجو به آلمان را مسدود کند.
وضعیت زندگی و شرایط محل سکونت پناهجویان در آلمان سالهاست که موضوع اعتراض مدافعین حقوق بشر و سازمان های مدافع پناهجویان میباشد. این مبارزه در سطوح محلی، در بعضی از شهرها و شهرداری ها بطور نسبی به نتایج کم و بیش مناسبی رسیده، اما لازمه تغییر اساسی آن، تغییر قانون تبعیض آمیز ویژه پناهجویان (Asylbewerberleistungsgesetz-AsylbLG) میباشد.
در حال حاضر تغییر این قانون در دستور کار سازمانهای مدافع پناهدگان است که در پارلمان آلمان از سوی نمایندگان حزب سبزها و حزب چپ حمایت می شود.
حنیف حیدرنژاد
مددکار اجتماعی و مشاور در امور پناهندگی و مهاجرین
به عهده هر ایالت سپرده شده است، که هر ایالت نیز مطابق قوانین داخلی خود چگونگی اجرای آنرا به عهده کمون یا شهرداری ها گذاشته است. سهمیه بندی و تقسیم پناهجویان در بین ایالت ها در سراسر کشور آلمان نیز بر اساس میزان جمعیت هر ایالت و مطابق یک سیستم کامپیوتری به نام "ایزی" (EASY) انجام می شود. (نقشه سهمیه بندی و تقسیم پناهجویان در ایالت های آلمان)
همچنین مطابق ماده 2 قانون تامین اجتماعی ویژه پناهجویان ((Asylbewerberleistungsgesetz (AsylbLG)، پناهجو موظف است در مرحله رسیدگی به درخواست پناهندگی اش در هایم های پناهندگی زندگی کند. از آنجا که مشخص نیست رسیدگی به درخواست پناهندگی چقدر طول می کشد، مدت زمانی که پناهجو زیر پوشش این قانون می ماند 48 ماه اعلام شده است. اما هر زمان که یک پناهجو قبولی پناهندگی خود را دریافت کند از زیر قانون ویژه پناهجویان خارج شده و اجازه دارد که شهر محل زندگی خود را انتخاب کرده و طبق قانون جدیدی که شامل او می شود، اجازه خواهد داشت که برای خود یا خانواده اش خانه شخصی جستجو کند.
اما اگر جواب درخواست پناهندگی به درازا بکشد، پناهجو موظف است تا پایان 48 ماه تعیین شده، در هایم بماند. یک پناهجو در طول مدت زندگی در هایم پناهندگی تنها تحت شرایط خاصی، از جمله به دلایل پزشکی، می تواند درخواست خانه شخصی دهد. و البته اداره "سوسیال" که در این مورد مسئولیت دارد، با این درخواست ها بسیار سختگیرانه برخورد کرده و به راحتی برای پناهجویان اجازه خانه شخصی صادر نمی کند.
وضعیت هایم های پناهندگی در همه جا یکسان نیست. برخی از شهر ها هایم های پناهندگی خوب و تمیز و مناسبی دارند. برخی از شهرها و کمون ها نیز اساسا هایم پناهندگی را برچیده و از همان اول به پناهجویان خانه شخصی میدهند. برخی دیگر از شهرداری ها نیز ترکیبی از هایم پناهندگی و خانه شخصی را بکار گرفته اند. اما برخی از شهرداری ها، بویژه در مناطق روستائی و یا شهرهائی که احزاب محافظه کار در آن قوی می باشند، از سیاستی به غایت غیر انسانی پیروی کرده و بدترین شرایط زیستی ممکن را برای پناهجویان ایجاد می کنند؛ هایم های کثیف، غیر بهداشتی، فاقد آب گرم و یا بطور مقطعی دارای آب گرم، فاقد شوفاژ یا بطور مقطعی دارای سیستم گرمائی، پرت و دور افتاده، به دور از ایستگاه اتوبوس و قطار، پر از جمعیت با ملیت های مختلفی که زبان مشترکی برای فهمیدن همدیگر ندارند. پناهجویانی که هر کدام به دلایل مختلف از کشور خود فرار کرده و به دلیل دوری از خانواده و کشور و فامیل زیر فشار روحی بوده و به دلیل نداشتن کار، کمبود پول، محدودیت اجازه تردد و مسافرت و ... چشم انداز مثبتی نسبت به وضعیت اقامتی خود نمی بینند. آنها به دلیل عدم آشنائی با زبان و قوانین آلمان و نیز به دلیل عدم آشنائی با حق و حقوق خود و به دلیل عدم دسترسی به مراکز مشاوره، سردرگم هستند و نمی دانند چکار باید کنند. در چنین شرایطی بازار شایعه داغ است و هر کسی چیزی می گوید. دانسته های افراد اغلب هیچ پایه معتبر و مطمعنی ندارد. در چنین اوضاعی پناهجویان ناچارند برای مدتی طولانی در محیطی تنگ، و اغلب با چندین نفر دیگر در یک اتاق، زندگی را بگذارنند. این وضعیت به سرعت موجب شکل گیری مشکلاتی بین ساکنین هایم با یکدیگر و بین افراد هم اتاقی و حتی بین افراد یک خانواده با همدیگر می شود. به همین دلیل ناراحتی های روحی همچون، عصبانیت، افسردگی، زود از کوره بیرون رفتن و پائین آمدن میزان صبر و تحمل در بین ساکنین چنین هایم هائی عمومیت دارد. گذشت زمان و نداشتن چشم انداز نسبت به تغییر شرایط سکونتی و بی خبری نسبت به آینده ی اقامتی این ناراحتی ها را تشدید کرده و در عده ای از پناهجویان موجب افسردگی شده و یا در عده ای دیگر موجب بروز درد و ناراحتی های های روان- تنی می گردد. دردهائی که با وجود آزمایشات متعدد و تعویض دکتر، هیچ منشاء جسمی برای آن یافت نمی شود و انرژی بسیار زیادی از فرد مبتلا می گیرد. ناراحتی های جسمی و روحی ای که حتی پس از دریافت قبولی پناهندگی یا اقامت، برای سال های سال، شرایط روحی، شخصیت فرد و رفتار او را کماکان تحت تاثیر قرار می دهد. در این میان کودکان و نوجوانان بسیار حساس تر بوده و میزان آسیب پذیری آنها بیشتر و عمیق تر است.
این وضعیت غیرانسانی در برخی از هایم های پناهندگی در آلمان امری اتفاقی نبوده یا حاصل اهمال این یا آن کارمند نمی باشد. این وضعیت در اساس حاصل یک خواست سیاسی می باشد که با برنامه مشخص، از طریق ایجاد شرایط سخت زندگی برای پناهجویان، این هدف را دنبال می کند که جلوی ورود بیشتر پناهجو به آلمان را مسدود کند.
وضعیت زندگی و شرایط محل سکونت پناهجویان در آلمان سالهاست که موضوع اعتراض مدافعین حقوق بشر و سازمان های مدافع پناهجویان میباشد. این مبارزه در سطوح محلی، در بعضی از شهرها و شهرداری ها بطور نسبی به نتایج کم و بیش مناسبی رسیده، اما لازمه تغییر اساسی آن، تغییر قانون تبعیض آمیز ویژه پناهجویان (Asylbewerberleistungsgesetz-AsylbLG) میباشد.
در حال حاضر تغییر این قانون در دستور کار سازمانهای مدافع پناهدگان است که در پارلمان آلمان از سوی نمایندگان حزب سبزها و حزب چپ حمایت می شود.
حنیف حیدرنژاد
مددکار اجتماعی و مشاور در امور پناهندگی و مهاجرین